W tym artykule wyjaśniamy, jak bruksizm wpływa na licówki, jak rozpoznać jego objawy i jak chronić zęby. Poznasz też różnice między rodzajami szyn oraz badania, które warto wykonać przed zabiegiem.
Czym są licówki i kiedy warto je rozważyć?
Licówki to cienkie nakładki, które poprawiają kształt, kolor i ustawienie zębów w strefie uśmiechu. Sprawdzają się przy przebarwieniach, ukruszeniach, diastemach i drobnych korektach ustawienia zębów.
Licówki powstają z ceramiki lub kompozytu. Ceramika lepiej trzyma kolor i jest bardziej odporna na ścieranie. Kompozyt pozwala na szybszą korektę i łatwiejsze naprawy. Przy bruksizmie licówki można stosować po wprowadzeniu planu ochrony zwarcia, a w przypadkach ciężkiego, niekontrolowanego bruksizmu lub znacznego zniszczenia tkanek należy rozważyć alternatywne rozwiązania lub najpierw ustabilizować parafunkcję. Czasem najpierw wskazane jest leczenie ortodontyczne, odbudowy wzmacniające prowadzenie kłów lub leczenie chorób przyzębia. Nowoczesne planowanie uśmiechu z użyciem Digital Smile Design, skanu 3D i systemów CAD/CAM oraz wsparciem multidyscyplinarnego zespołu zwiększa przewidywalność efektu przy minimalnej inwazyjności; tomografia CBCT stosowana jest tylko przy wyraźnym wskazaniu diagnostycznym i z zachowaniem zasad optymalizacji dawki.
Jak bruksizm wpływa na trwałość licówek?
Bruksizm zwiększa ryzyko pęknięć, wyszczerbień i odklejeń licówek. Mikrourazy z czasem kumulują się, co skraca żywotność rekonstrukcji.
Zgrzytanie generuje duże siły ścinające na krawędziach siecznych i w okolicy brzegów licówek. Kompozyt ściera się szybciej, ceramika może odpryskiwać na krawędziach. Niekontrolowane zaciskanie sprzyja mikronieszczelnościom i nadwrażliwości. Odpowiednio zaplanowana okluzja, ochrona nocna oraz regularne polerowanie i kontrole znacząco zmniejszają ryzyko powikłań.
Jak rozpoznać objawy bruksizmu u siebie?
Najczęstsze objawy to poranne napięcie żuchwy i ślady zużycia szkliwa. Często dołącza się ból głowy w skroniach.
Warto zwrócić uwagę na:
- spłaszczone brzegi siekaczy lub starta powierzchnia trzonowców
- wyszcerbienia szkliwa, pęknięcia szkliwa i wypełnień
- bolesność mięśni żwaczy, uczucie „zmęczonej” szczęki po nocy
- nadwrażliwość szyjek zębowych
- klikanie lub przeskakiwanie w stawie skroniowo-żuchwowym
- odgniecenia na policzkach lub brzegach języka
- uwagi partnera o zgrzytaniu podczas snu
Które części zęba najczęściej ulegają uszkodzeniu przy zgrzytaniu?
Najczęściej cierpią krawędzie sieczne, guzki zębów bocznych i okolice szyjek. To tam działają największe siły.
U siekaczy ścierają się brzegi i powierzchnie podniebienne. U kłów i trzonowców zanikają guzki i pojawiają się płaskie „płytki” zużycia. Przy długotrwałym zaciskaniu mogą powstawać ubytki abrazyjno-erozyjne przy szyjkach zębów oraz pęknięcia, które osłabiają brzegi licówek i wypełnień.
Jakie metody ochronne zmniejszają uszkodzenia zębów?
Najskuteczniejsza jest indywidualna ochrona zwarcia i praca nad nawykami. Dobre efekty daje połączenie kilku metod.
- indywidualnie dopasowana twarda szyna ochronna na noc
- korekta zwarcia i odbudowa prowadzenia kłowego, aby rozpraszać przeciążenia
- leczenie ortodontyczne, które porządkuje kontakty zębów
- fizjoterapia stomatologiczna i ćwiczenia rozluźniające mięśnie
- kontrola stresu, higiena snu i regularna aktywność
- odbudowy wzmacniające z materiałów o wysokiej odporności na ścieranie
- regularne wizyty kontrolne, polerowanie krawędzi i wczesne naprawy odprysków
- u wybranych pacjentów iniekcje toksyny botulinowej w mięśnie żwaczy wykonywane wyłącznie przez lekarza z odpowiednimi kwalifikacjami po omówieniu możliwych skutków ubocznych i uzyskaniu pisemnej zgody.
Czym różnią się szyny nocne i kiedy je stosować?
Różnią je twardość, zakres pokrycia i cel terapeutyczny. Dobór zawsze wynika z badania okluzji.
- szyna stabilizacyjna twarda pełnołukowa: najczęściej zalecana przy bruksizmie i po licówkach. Chroni zęby i licówki, rozkłada siły i zmniejsza aktywność mięśni
- szyna repozycyjna dla zaburzeń stawu: stosowana czasowo przy przemieszczeniach krążka stawowego lub dolegliwościach stawowych
- miękkie nakładki: komfortowe, ale u silnych zaciskaczy mogą nasilać parafunkcję. Zwykle nie są pierwszym wyborem ochronnym
- sportowe ochraniacze: do sportów kontaktowych, nie zastępują szyny na bruksizm
Szynę nosi się zgodnie z zaleceniem, najczęściej w nocy. Wymaga higieny, okresowych korekt i wymiany, gdy się zużyje.
Jakie badania i konsultacje warto wykonać przed zabiegiem?
Kluczowe są diagnostyka okluzyjna, ocena przyzębia i plan estetyczny. To pozwala bezpiecznie zaprojektować licówki u pacjenta z bruksizmem.
- wywiad i badanie czynnościowe mięśni oraz stawów skroniowo-żuchwowych
- dokumentacja foto, skan wewnątrzustny i modele
- cyfrowe planowanie uśmiechu i próbny „mock-up” do oceny kształtu
- badania obrazowe: zdjęcia przeglądowe i punktowe, a przy wskazaniach tomografia CBCT
- analiza zwarcia i plan korekt kontaktów zębowych
- higienizacja oraz leczenie próchnicy i chorób przyzębia
- konsultacje uzupełniające: ortodoncja, periodontologia, endodoncja pod mikroskopem przy podejrzeniu pęknięć
- omówienie i akceptacja planu ochrony zgryzu po zabiegu
Jakie codzienne nawyki chronią zęby przed nadmiernym ścieraniem?
Pomaga pozycja spoczynkowa żuchwy, unikanie twardych nawyków i wsparcie higieny snu. To proste działania o dużym znaczeniu.
- język na podniebieniu, zęby nie stykają się, usta zamknięte
- przerwy dla szczęki w ciągu dnia, szczególnie przy pracy w skupieniu
- ograniczenie długiego żucia gumy i nawyku obgryzania
- nieużywanie zębów jako narzędzi i nienagryzanie twardych przedmiotów
- rezygnacja z kruszenia twardych pokarmów zębami
- mniej kofeiny i alkoholu wieczorem, regularny sen i redukcja stresu
- nawadnianie i oddychanie nosem
- delikatna higiena: miękka szczoteczka i pasta z fluorem. Po kwaśnych napojach odczekanie przed szczotkowaniem
- konsekwentne stosowanie indywidualnej szyny zgodnie z zaleceniem
Świadome podejście do bruksizmu może zwiększyć szansę na bezpieczne korzystanie z licówek. Dobra diagnostyka, właściwe materiały i ochrona zwarcia zmniejszają ryzyko powikłań. Warto działać metodycznie i dbać o codzienne nawyki, bo to one najczęściej decydują o trwałości efektu.
Umów konsultację i zaplanuj licówki z ochroną zgryzu, aby bezpiecznie poprawić uśmiech mimo bruksizmu.